Dzivosy

Усё найлепшае ў жыцці існуе на мяжы захаплення і жаху.

Прадпрымальніцтва, вынаходніцтва, рызыка, творчасць, перамогі і выйгрышы, чужыя напады, знаёмствы з супрацьлеглым полам, нараджэнне і гадаванне дзяцей – усё гэта можа радаваць і палохаць па некалькі разоў на працягу дня.

Праз тыя імгненні на мяжы мы ўспрымаем усю вастрыню і хараство свету, размыкаем скарбы тысячаў пакаленняў пераможцаў са сваёй крыві; напоўніцу рэалізуем сваю Долю.

З крыві і крыкаў паказваецца здаровае немаўля, твая кроў, працяг твайго жыцця;

З чарнавікоў і адчаю вылузваецца твор ды пачынае жыць сваім жыццём;

З позняй начной працы склейваецца праэкт што нясе нас наперад гадамі.

Самі Багі паказваюцца нам гэтак жа: адначасова захапленнем і жахам. Хто быў блізка да Перуновых грымотаў – ведае гэта.

Там жа і іншыя багі – Сонца, Месяц, Зямля, Вада, Шал, Мудрасць, Юр. Яны агромністыя, паўсюдныя, і адначасова добрыя і палохаючыя.

Глыбіня, вышыня, гарачыня і халадэча – ўсё можа прыводзіць нас то ў захапленне, то ў жах; даваць то боль, то асалоду.

Менавіта часовае існаванне ў памежным стане, між вусцішам і неўтаймаванай радасцю і ёсць малітоўным станам. Намацванне гэтай памежнай прасторы і ёсць сапраўдным рытуалам.

Паўната існавання і язычніцкага светаўспрымання – ў прыняцці, вітанні, і пошуку таго стану.

Вельмі важна разумець постаць Атэны ў светаглядзе гамераўскай Еўропы.

Атэна – багіня стратэгічнай вайны, яна вельмі адрозная ад Арэса, што ёсць богам сечы, шалу, жаху, жорсткасці і крывапраліцця.

Апрача стратэгічнай вайны і перамог (Ніка як адна з іпастасяў/сумежных бостваў з Атэнай), Шэравокая яшчэ ўвасабляе і мудрасць; яна – разумная думка, народжаная наўпрост з галавы Зеўса.

Дык вось у тым да нас даходзіць найвялікшае правіла даўняга светагляду:

Мудрасць існуе толькі ў перамозе.

Бяз перамог мудрасць ня мае сэнсу, яна нішто.

Можна выдатна ўсё разумець і заўсёды мець рацыю, заўсёды быць на слушным баку гісторыі; але бяз стратэгічнага дзеяння і перамог – мудрасці няма.

Калі ты шмат ведаеш і разважаеш, але не перамагаеш, ці нават не ставіш абсалютнай і безумоўнай перамогі сваёй найвышэйшай мэтай – у тваім жыцці няма Божае іскры.

Мудрэц што прайграў – дурань.

Адысея паказвае нам выдатны прыклад, акрамя іншага, апантанасці перамогай. Перамогай трэба трызніць, яе жадаць, усё мысленне накіроўваць на яе – і тады гэта будзе сапраўдная мудрасць.

У тым, дарэчы, адступае даўняя мараль ад сучаснай: робячы нешта зараз, мы паловай розуму думаем ці маральна робім, як будзем выглядаць, ці можна так увогуле.

У даўнейшай жа маралі найвышэйшая мудрасць – перамагчы, пераадолець. Герой-пераможца ссоўвае межы.

Адысей ведае ад Тырэсія, што Сцыла зжарэ некалькі чалавек што будуць стаяць вышэй за іншых – але, праязджаючы там, не кажа сваёй камандзе прыгнуцца. У выніку, пакуль Сцыла зжырае некалькіх, карабель праскоквае.

Ці высакародна, маральна гэта па сучасных мерках? Ня надта? Ці праскочыў бы карабель каб Сцыла не жавала тых небарак, ці вырнуўся б Адысей аднавіць парадак у сваім каралеўстве? Бадай, не.

Як ні мяркуй, але менавіта так выглядае мудрасць і патронства Атэны ў даўняй схеме рэчаў.

Пакуль што, выглядае што сучасная “маральная” рэфлексіўная цывілізацыя прыйшла да заняпаду значна хутчэй чым Гамераўская, а далей думайце самі.

Пэўны час таму узнялася мода на стаіцызм у англамоўным інтэрнэце, зараз нібы згасла, рэшткі прабіваюцца да нас у кірылічны.

Стаіцызм заўсёды выклікае нейкую насцярожаную рэакцыю. Спачатку інтуітыўную, але, разабраўшыся, цалкам лагічную.

Падаецца, што стаіцызм ёсць гэткім “хрысціянствам для атэістых”, то бок філасофія паразы і слабасці але без рэлігійных (а дакладней, Дыянісійскіх) містэрый. Зрэшты, што тое, што гэтае ― выбудоўваюць аднолькавы светагляд і вядуць да аднолькавых вынікаў.

На паверхні, стаіцызм, як і хрысціянства, напружвае сваімі асобамі і агульнай двудушнасцю.

Зянон, дзіўная фігура, карычневы семіт-гамасэксуаліст і заможны гандляр, што далучыўся да дэгенератаў-цынікаў Кратэта і Іпархіі, і ўсяляк ампліфікаваў і адаптаваў іх вучэнне. Кратэт з Іпархіяй былі гэткімі хіпанамі або панкамі таго часу, “тусаваліся” на ганках (stoa) і ў галерэях публічных будынкаў, займаліся сэксам на людзях і тварылі іншы “прагрэсівізм”, прасоўваючы “дабрыню і свабоду”.

кратэт з іпархіяй, фота

/Цікава што усе гэтыя заняпадніцкія паразніцкія філасофіі корпаліся ў Атэнах якраз калі убагоўлены сонечны Аляксандр загінуў, заваяваўшы увесь вядомы свет. Гэта былі ніяк не вучэнні, здольныя абслугаваць салярную, заваёўніцкую, гераічную імпэрыю, а наадварот, нешта што знішчыць яе знутры/

Сэнэка быў ультра-багатым бізнэсоўцам, набліжаным да Нэрона, і рухаўся з шэрымі схемамі і драпежнымі паводзінамі; а калі стаў старым і хворым, пачаў пісаць аб прастацé і цярпенні.

Марк Аўрэлій быў траўмаваны нявернасцю жонкі што спала з гладыятарам, а калі злавіў іх – забіў яго і змусіў яе прыняць ванну з крывёю каханка. Нават калі тая гісторыя – выдуманая, выхаваны Маркам сын Камодус – абсалютна няўразлівая фігура, бяздарны кіраўнік, ад каторага вымушаны быў пазбавіцца сенат, і каторы скончыў Pax Romana, час росквіту і адноснага міру рымскае імперыі.

Эпіктэт быў літаральным рабом і жыў у галечы, прапаведваючы галечу – што выдатна клалася пад пазнейшы апгрэйд – хрысціянскі канон “рэлігіі рабоў”.

Калі глядзець сутнасна, стаіцызм проста не нясе ніякай асобнай мэты і станоўчага зараду.

Патрэбы з стаіцызме няма, калі чалавек жыве са здаровым язычніцкім светаглядам. 

Ясна, што ўсім кіруюць вышэйшыя законы – Багоў, Прыроды, Лёсу; ясна што трэба цярпліва адольваць цяжкасці; ясна што ўсе смяротныя. 

Але наколькі карысна ў гэтым варыцца? Бо стоікі хаця і імкнуцца паказаць як гэта ўсё ім няважна і нястрашна, усё ж думаюць аб толькі аб тым. Гэта як пастаяннае чытанне дрэнных і страшных навінаў, doomscrolling.

Адзіны чын сапраўды даць гэтаму ўсяму рады – быць актыўным, дужым, справядлівым, ды імкнуцца да перамог. Для гэтага непатрэбны стаіцызм; больш за тое, ён замінае і аслабляе, бо рэфлексія забірае рэсурс. Калі ты рэфлексуеш – ты не змагаешся; калі ты змагаешся – ты не рэфлексуеш.

Стаіцызм – гэта адна з праяваў заняпаду; як нарадзіўся ён у занепадаючым грамадстве, так і папулярны робіцца ў падобных жа. Але ж і дадае да заняпаду таксама, бо дае маральнае абгрунтаванне адчаю і бяздзейнасці, не пакідаючы шансу паўстаць адноўленаму здароваму светагляду.

Нядзіўна што ў сучаснасці ён набыў новае жыццё. Стаіцызм – гэта гатунак хрысціянства што цаляе ў не-рэлігійную публіку, але вядзе туды ж: у скарэнне, паразу, абыкавасць да спадчыны, двудушша. Філасофія старасці і хваробы.

Але ж зараз мы вылузваемся з іншага боку старасці, у перараджэнне, перыяд магчымасцяў, змагання, пераразмеркавання энергій. Мы мусім узяць тое што нам належыць. Шчыры, вітальны, Гамэраўскі светагляд – вось што патрэбнае.

Свет безумоўна павяртаецца да даўніх вераў, і рана ці позна насланнё хрысціянства развеецца ў крытычнай колькасці людзей; іслам будзе трываць даўжэй дзеля сваёй маладосці і нізка-інтэлектуальнай “хуцпе” паслядоўнікаў.

Каб сказаць дакладней, людзі паступова прыходзяць у жах ад таго куды вядзе абраамізм ды ягоныя стрыечныя браты марксізм, фемінізм, і іншыя праявы тытанічнай, анты-боскай скіраванасці.

Дык вось язычніцтва ўвойдзе ў моду. Як толькі некалькі поп-зорак, чэмпіёнаў і мільянераў прызнаюцца ў сімпатыях да даўняй веры – шчоўк!

Як вынік, вера сутыкнецца з шэрагам знешніх і ўнутраных выклікаў, каторыя, канешне, не заб’юць яе (бо яна жывая пакуль жывая нашая кроў), але змарнуюць шмат часу і энэргіі новенькім.

Дык вось мой топ самых небяспечных ідэй для сучаснага язычнітва:

1) Пагарда да цела, фізічнай сілы, прыгажосці і чысціні

Не даваць напругі свайму целу, не прыводзіць яго да наймацнейшага стану – пагарда да Багоў і іхнага парадку.

Чытайма старыя казкі, міты, і сагі – з усіх еўрапейскіх народаў, што захавалася, да чаго маем доступ – тое й чытайма.

Там ясна: высокі – значыць высакародны; прыгожы – значыць добры; дужы – значыць вялікадушны і разумны.

Звыродлівыя – злыя, зайздрослівыя, раздражнёныя.

2) Адмаўленне Боскай прыроды ўсіх частак жыцця

Непрыняцце боскай прыроды некаторых нашых пачуццяў і відаў дзейнасці.

Усё мае Боскі адпаведнік, а ня толькі тое што вам падабаецца. І дабрыня, і працавітасць, і раз’юшанасць, і сэкс, усе памкненні – нішто не саромнае, нішто ня злое само па сабе.

Мы можам накіроўваць гэта ў справы і гонар, а можам марнаваць і хлусіць, але ўсе часткі нашага жыцця вядуць да Багоў.

3) Заглыбленне ў філасофію

Празмернае захапленне філасофіяў вядзе да пастаяннай патрэбы ў новых плынях і канструктах. Заглыбленне ў каламутную, абяссільваючую філасофію пад выглядам вывучэння каранёў. Стаіцызм, платанізм, неаплатанізм, манізм, усё можа быць лекам, а можа і атрутай.

Абстрактныя разважанні аб бяссэнсоўных пытаннях. “Адкуль зрабіліся Багі”, “ці ёсць багі дабром”, “ці добрыя людзі” – якая розніца, калі ў суседа-мусульманіна восем дзяцей а ў цябе адно?

Трэба бачыць прыўнесеныя вірусы і пазбягаць іх. Каб ясна іх бачыць – патрэбны досвед.

Каб назапасіць той досвед – трэба пражыць не адно кола году, звяртаючыся да Багоў. Менш шукаць, больш рабіць.

4) Пагарда, нянавісць, альбо страх да гэтага свету

Адзінабожцы чэмпіёны ў тым, гэта іхнае.

Марксістыя лічаць свет пастаянным прыніжэннем і эксплуатацыяй, хрысціяне лічаць яго грахоўным і брудным, прагрэсівісты – адсталым і патрыярхальным. Усе яны баяцца свету і хочуць схаваць за плот законаў, ідэалогій, забаронаў. Усё з аднаго кораня.

Для нас свет – дзівосны.

5) Вера ў вырай і спадзеў на яго

Вера ва ўцёкі з гэтага свету – ненатуральная і шкодная. Вера ў вяртанне памерлых у гэты свет у любой форме – карыснейшая і чысцейшая.

Вяртанне ў сваёх нашчадках праз кроў і сілу, існаванне ў сваёх справах і рэчах, вяртанне ў дрэвы, камяні, месцы – усё гэта ня толькі лагічна, але і больш карысна для супольства.

Мы тут, у гэтым свеце, гэта наш дом – і ніхто не ўцякае ад адказнасці, а працягвае ў ім існаваць адпаведна заробленаму гонару.

6) Удзел у тытанізме

Тытанізм – антыбоская дзейнасць што ніколі не спыняецца ані ўнутры нас ані навокал.

Тытаны хочуць парушаць межы, змяняць палы, перанакіроўваць рэкі, свяціць уначы галагенкамі, трымаць людзей у пласмасавым кандыцыянерным паветры.

Мадэрнаму свету заўсёды трэба супрацьстаяць і пераналаджваць яго, а не распускацца ў яго шкодных праявах.

Нельга спалучыць язычніцтва з фемінізмам альбо мізагініяй, з кансумерызмам, з лгбтвыап, з саркастычным саентызмам і іншым сучасным глупствам.

7) Шкалярызм, адсутнасць рэлігійнага досведу

Вельмі распаўсюджаная першая рэакцыя новых язычнікаў – шкалярская.

Што пачытаць пра гэта, што паглядзець, што вывучыць, што пачытаць далей, а ці добра я падрыхтаваўся?

Гэта вядзе да занядбання галоўных частак нашае веры і канцэнтрацыі на другасных, спрэчных пытаннях.

Трэба ўразумець, што родныя веры Еўропы даюць нам казкі і волю іх тлумачыць сабе: гэта асноўныя інструменты. Мы не дамо вам адной кнігі, каторую трэба завучыць і паўтараць, яно і непатрэбна.

Духоўнасць першасная, у яе ёсць узроўні, у ёй трэба існаваць на падыходзячым да вас узроўні працяглы час. Далей само.

8) Хобізм, субкультурнасць, кансумерызм

Шмат хто захрасае ў нейкім субкультурным пратэсце, які мае сэнс толькі ў хрысціянскім або атэістычным асяродку.

Гэты этап ня мусіць зацягвацца, бо даўняя вера жыццёвая яна завязаная на жыццёвыя ролі а не на мерч ці сходкі.

Ва ўсяго што мы робім ёсць Багі-адпаведнікі, і мы мусім пражыць жыццё паспрабаваўшы як мага больш роляў, то бок, пажыўшы ў Багах.

Містыцызм як хобі, жыццёвая недасведчанасць, адмова браць на сябе ролі – нічога з гэтага не набліжае да Багоў.

9) Залішняя і заранняя эзатэрыка

Многія прыходзяць у язычніцтва з жадання пастаянна варажыць. Але да гэтага трэба, хноў-такі, дайсці. Спачатку трэба быць у той прасторы, назіраць, адчуваць.

Залішняя актыўнасць здзьмувае кволую сілу што вы назапашваеце.

Пераймайцеся аб звышнатуральным ўжо калі назапасілі больш перамогаў у простым чалавечым жыцці.

Найвялікшая варажба – наладжванне сябе на перамогі.

10) Зацыкленасць на анты-хрысціянстве

Безумоўна, хрысціянская вера – чужынскі вірус, запушчаны ў Еўропу (Рым) з мэтай яе аслаблення і нарабіўшы шмат шкоды нашай прыродзе.

Яўрэйская міфалогія зляпаная разам з найдаражэйшымі нам паганскімі традыцыямі і святамі, і выжыла яно на нашых прасторах толькі паразітуючы на язычніцкіх элементах.

Але прачнуўшыся ад гэтага наслання, трэба рухацца далей. Быць паходняй што вабіць іншых, а не мятлой што ўсё жыццё вычышчае лішняе.

11) Цэнтралізацыя і уніфікацыя

Язычніцтва – не ўніверсалісцкая рэлігія. Суседнія вёскі могуць стагоддзямі адзначаць адно і тое ж свята з прамежкам у тыдзень або два. Ва ўсіх свой камень, свая хваіна, свая крыніца, – са сваім характарам і атрыбутамі.

Менавіта таму мы ня будзем варагаваць адно з адным з-за веры, як хрысціяне ўсю сваю гісторыю (хаця з-за рэсурсаў ці гонару – лёгка можам, і нават мусім!)

Найлепшы жрэц – паважаны чалавек з вашае вуліцы а не сталічны “волхв” на джыпе з чосам па правінцыях.

Як грэцкія гарады мелі розных багоў-патронаў, так і ў кожнай сям’і можа быць свае адметнасці веры. Політэістычная духоўнасць і здаровы светагляд – першасныя.

12) Гістарычны літаралізм

Нашыя продкі шанавалі багоў нейкім пэўным чынам таму, што яны жылі ў пэўных умовах. Ня ўсё, што рабілася ў вясковых хатах, падыходзіць да кватэраў, і наадварот, можна вынаходзіць новае, калі яно адпавядае роднай духоўнасці і светагляду.

Рэканструкцыя – выдатны пункт уваходу, але даведзеная да абсурду яна вядзе да бясконцых спрэчак, цэнтралізацыі, і іншых пунктаў гэтага спісу.

Больш за таго, зарэгуляванасць і залішняя гістарычнасць можа пераўтварыцца ў gatekeeping, што палохае і адштурхоўвае новых чальцоў суполак.

---

Каб атрымаць імунітэт ад усяго гэтага, мы мусім трымацца дысцыпліны:

• Сілкавацца з чыстых крыніц. Старажытны да-класічны Грэцкі эпас, паўночныя сагі, і беларускія казкі – вось мінімалістычная інфармацыйная дыета, што дасць дужасць і ясны позірк;
• Пражываць усё кола году свядома, ад свята да свята (па-меншасці, Аўсень – Юр’я – Купалле – Пярунаў дзень – Багач – Дзяды – Каляды – Грамніцы);
• Брацца за справы і навучыцца даваць рады, перамагаць у жыцці (сям’я, фізпадрыхтоўка, грошы, супольствы);
• Пражываць як мага больш роляў гэтага свету (дзіцё – жаніх – бацька – кіраўнік – падначалены – багаты – бедны – дужы – загнаны ў кут – усё часовае, усё мусіць быць вітанае, усё накоплівае вашую сілу);
• Нараджаць дзяцей і даваць ім вырасці ў саміх сябе (то бок, вашых жа Продкаў), разам з тым даючы ім максімум таго, што назапасілі самі.

Жонка трывае мужа, пакуль ён яшчэ не магутны;
муж трывае жонку, калі яна ўжо не прыгожая;

і калі яны глядзяць назад у старасці, усё набывае сэнс.

Некатрыя мужы так і не робяцца магутнымі;
некаторыя жонкі ніколі й не былі прыгожымі —

гэта таксама чэсны абмен.